Los Alamos, een bezoekje
Enkele weken geleden bezocht ik Los Alamos, samen met een paar leeftijdsgenoten. Ik was de tweede jongste. Conclusie: nooit te oud om te reizen. Na de film Oppenheimer stond deze plaats bovenaan op mijn bucket list voor mijn 75-ste verjaardag. De moeite waard? Absoluut. Discussiethema onder vrienden: Stefan Zweigs uitspraak:'Wetenschap is de aarstengel van de vooruitgang'. We bezochten het (Norris) Bradbury museum. Ik verwarde hem met de science fiction schrijver Ray Bradbury, die ooit een roman schreef waarbij het verbranden van boeken centraal stond. Vrij profetisch. Norris Bradbury was gedurende 25 jaar de opvolger van (Julius) Robert Oppenheimer.
De musea in Los Alamos zijn een ode aan de wetenschap. Thema van discussie: was dit echt nodig? Zo'n onnoemelijk wreed menselijk lijden? Wetenschappers zelf waren vrij terughoudend, zeker toen ze echt inzicht kregen in de vernietigende kracht. Politiekers vonden wat vage dreigingen of een demonstratie onvoldoende. In de film is de meest afschuwelijke rol (de menselijke ellende wordt niet getoond) weggelegd voor president Truman die blijk geeft van geen enkel moreel oordeel. En dan maar klagen over Trump.
Ikzelf was verbaasd over de omvattendheid van het project. Ik dacht vroeger dat een aantal wetenschappers bij elkaar gekomen waren en de bom hadden uitgevonden. Dat was een derde van het verhaal. De wetenschappelijke inspanningen vielen samen met projectmanagement, logistiek, productie, militaire tactiek etc. De uitdaging kan nog best vergeleken worden met een maanexpeditie. Tientallen elementen (waaronder wetenschappelijke inzichten) moesten haarfijn in elkaar worden geschoven. Het militair leiderschap van generaal Groves speelde inderdaad een grote rol. Het was geen one man show van Oppenheimer. Er waren nog vele andere sites in de Verenigde Staten waar men aan 'het gadget' werkte.
Een klassieke redeneerfout. Technologie verwarren met wetenschap. De meeste technologie is geen toegepaste wetenschap. De laser-straal werkte al voor men echt begreep hoe het ding werkte. Wetenschap experimenteert, test,gokt, probeert opnieuw. Wetenschap gedeeltelijk ook. Wetenschap test een idee. Technologie of iets werkt. De uitvinding van de atoombom was bovenal een technologische prestatie. Net zoal nu A.I. Beiden delen zelfs één beangstigende idee: misschien zal deze technologie de mensheid uitroeien.
Eens te meer leerde ik dat wij onze kennis al te snel halen uit speelfilms. Ik had vroeger een zwart wit film gezien waarin Generaal Groves werd afgeschilderd als een enggeestige 'manager' en Oppenheimer als een wetenschappelijke coach. Ook de film 'Oppenheimer' is eenzijdig. Zo komt John von Neumann er niet eens in voor.
Ik vroeg aan een verantwoordelijke of hun huidig wetenschappelijk onderzoek wordt gekortwiekt door de regering Trump. Het antwoord was uitvoerig en diplomatisch: voor de volgende jaren kunnen ze nog rekenen op lange termijn contracten. Zou Trump al beseffen dat lange termijn contracten slechts een klein vodje papier zijn? Klein dus, helemaal niet GREAT!